కోసలాధీశులు

                          **శ్రీరామ**                               

                       వెండి కవచాలు ధరించిన సైనికులు ముందుండి దారి నడువగా అరుణవర్ణ పతాకం పూన్చిన రథమెక్కి లోకాలను మేల్కొలిపేందుకు బయలుదేరాడు ఆదిత్యుడు. కార్తీకమాసపు మేలిముసుగు వేసుకొని మెల్లగా కదులుతున్న సరయూనది పై సూర్యుడి స్పర్శ తగిలి, గాలివీచి జాబిల్లిని వీడిన నల్లమబ్బులగా, తళుకుళీనుతున్న సరయూ సొగసుని తెలుపుతూ మంచుతెర తొలగిపోయింది. చెట్టు తొర్రలో హాయిగా ముడుచుకొని పడుకున్న తేనె పిట్టలు, జిట్టలు తొలి కిరణాలు పడగానే బద్దకంగా వొళ్లు విరుచుకొని లేచి వెంటనే హుషారుగా నింగికెగిసాయి. గింగిర్లు కొడుతూ, మెలికలు తిరుగుతూ కొమ్మకొమ్మను పలకరిస్తూ బ్రహ్మదత్తమైన గంధర్వగళాన్ని విప్పి రాగాలాపన చేయడం మొదలుపెట్టాయి. ఈ క్షణానికన్నా గొప్ప ముహూర్తమేది లేదన్నట్టు చెట్లూ పుట్టలే తమ శ్రోతలన్నట్టు పరవశించి పాడుతుంటాయవి.  కొమ్మల చాటున చేరి సరసమాడుకునే గువ్వపిట్టలను సరదాగా ఆటపట్టిస్తాయి, మధ్యాహ్నవేళ చెట్టు నీడలో కూర్చొని పిల్లనగ్రోవి వాయిస్తున్న గోపబాలుడికి వాద్య సహకారమందిస్తాయి.వాటికి సన్మానాలు, ప్రశంసలతో పట్టింపులేదు. ఈ పిట్టలను గురించి ఒక కథ చెప్పుకుంటారు. పూర్వం కొందరు మునులు బ్రహ్మదేవుడి కోసం కఠోర తపస్సు చేశారట. తపస్సుకు మెచ్చిన బ్రహ్మ ప్రత్యక్షమై ఏం వరం కావాలో కోరుకోమంటే, నిరంతర తపస్సాధనలో పడి తామెందుకు తపస్సు మొదలుపెట్టారో మర్చిపోయారట. సృష్టికర్త ఎదురగా ఉన్నాడని గ్రహించి ఒకరివంక ఒకరు చూసుకొని ముక్త కంఠంతో "విరించీ, ఎన్ని జన్మలవరకైనా మానవుడు మా పలుకులు వినగానే తన కష్టాలు మరచిపోవాలి, అతని మనసు తేలికపడి ఉల్లాసం చెందాలి. అంతటి వాక్శక్తినీయి తండ్రి" అని అడిగారట. నిస్వార్దమైన వారి కోరికను మన్నించిన హంసవాహనుడు వారిని సృష్టి పర్యంతమూ ఈ పక్షులుగా పుట్టిస్తూ వారికి చిరకాల యశస్సును ప్రసాదించాడట.

ఆ పక్షులు నదీతీరాన ఒక చెట్టు కొమ్మపై కూర్చొని నగరానికి వస్తున్న బాటసారులకు సుస్వరాల స్వాగతం పలుకుతుంటే శోభాయమానమైన ప్రకృతి సౌందర్యాన్ని చూసి ఆగిపోయారు. కరిగిపోతున్న పొగమంచులో పర్వతపాదాల్లో దట్టమైన దేవదారు వృక్షాలు, సరయూ ప్రవాహం వల్ల నునుపుదేలిన పెద్దరాళ్లు అంచున ముత్యాలు పొదిగిన పచ్చల హారాన్ని తలపిస్తున్నాయి. నయన మనోహరమైన ఆ దృశ్యాన్ని చూస్తూ అక్కడే ఉండిపోవాలని అనిపిస్తున్నా అంతకంటే మధురమనోహరమైన సీతారామచంద్రుల దర్శనం కోసం అయోధ్య వైపు సాగారు. భరధ్వాజ మహర్షి వరం వల్ల అయోధ్యకు వెళ్లే దారులన్నీ కాలంతో సంబంధం లేకుండా వసంత శోభతో కళకళలాడుతున్నాయి. ఋతువుతో నిమిత్తం లేకుండా ప్రతి చెట్టూ ఫలపుష్పాలను మోస్తూ పెళ్ళి కూతురిని తలపిస్తుంది. వేళకాని వేళ  మామిడి చెట్టు పూత వేయడమేంటని కొత్తగా వచ్చిన తుమ్మెదలు 'ఇవి మాయా వృక్షాలు కదా కదా' అని సంశయంతో అంటీముట్టనట్లుగా పువ్వులను సమీపిస్తుంటే  అంతకంటే ముందు వచ్చిన తుమ్మెదలు తమలాగే వీళ్ళూ తికమక పడటం చూసి నవ్వుకున్నాయి.

                                అయోధ్యలో ప్రవేశించిన బాటసారులంతా ఆనందాశ్చర్యాలకు లోనవుతున్నారు. రాముడు అరణ్యవాసానికి వెళ్ళినప్పటి నుండి సుఖసౌఖ్యాలను వదిలిపెట్టి ఆశ్రమజీవితం స్వీకరించి నిరాడంబరంగా ధార్మిక కర్మలు చేయడానికే కాలం గడిపిన అయోధ్యకు ఇప్పటి అయోధ్యకూ ఎంత అంతరం! ఇప్పటి అయోధ్య పచ్చని పందిళ్లతో, గుమ్మాలకు మామిడాకులు బంతిపూల తోరణాలతో, నట్టింట్లో పట్టుపరికిణిల లేడిపిల్లల కాలిమువ్వలు ఘల్లు ఘల్లుమంటుంటే ప్రతి వాకిలిలోనూ పండుగ సంబరం నెలకొని ఉంది. మొన్నటిదాకా భిక్షగా జొన్న అన్నం స్వీకరించిన సాధువుకు ఇవాళ నేతి ఘుమఘుమలతో పంచభక్ష్య పరమాన్నం దొరుకుతుంది. జంతికలు, లడ్డూలు ముటగట్టుకొని పిల్లవాడొకడు చెంగున వీధిలోకి వచ్చాడు. తోటి పిల్లలు తమ ఇండ్లనుంచి తెచ్చిన కజ్జికాయలూ, అప్పాలు, మురుకులు అన్నీ ఒకదగ్గర పోగేసి పంచుకుంటున్నారు. చాలా దూరం నుండి ప్రయాణం చేసి వస్తున్న బృందానికి గృహస్థు ఒకతను మజ్జిగ ఇస్తూ వారి వివరం అడిగాడు. గోదావరితీరం వారట, కాశీ విశ్వనాథుని దర్శించుకున్నాక శ్రీరాముడు అయోధ్య చేరుకున్నాడని తెల్సుకొని ఆయనని కన్నులార చూద్దామని వచ్చరట. ఎంతో సంతోషించి ఇల్లాలికి తనూ వాళ్లతోపాటే వెళ్లివస్తానని చెప్పి బయలుదేరాడు...అతను క్రితం సాయంత్రమే అంతఃపురంలో రాముడిని చూసివచ్చాడు!
'రామన్న రాముడూ కోదండరాముడూ శ్రీరామచంద్రునీ చూద్దామురా, అహ సీతమ్మతల్లినీ చూద్దామురా' అంటూ తప్పెట్లు కొడుతూ వెళుతున్న బృందాన్ని చూసి ఆ పిల్లలు 'ఒరే, రాములోరిని చూడ్డానికి వెళ్తున్నారట్రా..పదండి మనమూ పోదా'మని వాళ్లతో అంతఃపురం వైపు కదిలారు.

                                                              **************

"రక్ష. రక్ష మాతా రక్ష రక్ష"
ఉద్యానంలో నడుస్తున్న కౌసల్య, సుమిత్రా, కైకేయిలకు ఈ మాటలు వినిపించి వెనక్కు తిరిగి చూసారు. మిత్రవర్ధనుడు రొప్పుతూ వస్తున్నాడు. దశరధనందనులకు బాల్య సఖుడు, సుమంత్రుడి సహాయకుడు అతడు. రామపట్టాభిషేకం చూద్దామని వచ్చిన వానర, విభీషణాదులకు అన్ని సౌకర్యాలు దగ్గరుండి చూసుకోవాల్సిందిగా నియమించారు. పట్టాభిషేకం జగిరిన తరువాత అందరూ వెళ్ళిపోగా కొన్నిరోజుల తరువాత హనుమ మాత్రం కోసలలో మరికొంతకాలం రాముడి సన్నిధిలో ఉంటానని వచ్చాడు. అతడికి ప్రత్యేక సహాయకుడిగా ఉన్నాడిపుడు. పరిగెత్తూకుంటూ వచ్చి "అమ్మా, ఈ సంకటం నుండి మీరే కాపాడాలి" అంటూ కాళ్ల మీద పడ్డాడు. "సంకటమా? ఏమిటది?" అని అడుగుతుండగానే "మిత్రవర్ధనా.. మిత్రవర్ధనా.. ఎక్కడున్నావయ్యా" అంటూ హనుమ వెతుక్కుంటూ రావడం గమనించి కౌసల్యాదేవి వెనక దాక్కొని "అదిగోనమ్మా సంకటం" అంటూ హనుమవైపు చూపించాడు. రాజమాతలకు వందనాలు సమర్పించి 'నీ కోసం ఎక్కడెక్కడో వెతుకుతుంటే నువ్వు ఇక్కడ తీరిగ్గా కూచున్నావా పద పద‌‌' అంటూ మిత్రవర్దనుడిని పిలిచాడు. ఏం జరిగింది అని అడిగిన సుమిత్రతో మిత్రవర్దనుడు  "ఏమి చెప్పమంటారు తల్లీ, ఏ ముహూర్తంలో నన్ను ఈ మహానుభావుడికి అప్పగించారోగాని నా ప్రాణం మీదకు వచ్చిందది. అయోధ్య తిప్పి చూపించమంటే సరస్సులూ, భవంతులూ చూపించమన్నాడనుకున్నా. కాదు కాదు..రాముడు తిరిగిన ఉద్యానాలు ఊగిన ఉయ్యాల ఎక్కిన చెట్లు చూపించాలట, ఆడిన ఆటలు ఏమిటో, బాల్య సఖులతో పాడుకున్న పాటలేమిటో కావాలట. మధ్యాహ్నమైంది కదాని భోజనం చేసి కాస్త కునుకు తీస్తే ఉపద్రవమేదో వచ్చినట్టు లేపి 'ఇదిగో.. శ్రీరాముడు చిన్నప్పుడు గోరుముద్దలు తినేటపుడెపుడైనా మారం చేసేవాడా? అల్లరి చేస్తే ఎవరు బుజ్జగించేవారు? ఏమని బుజ్జగించేవారు? ఎవరు తినిపించేవారూ'అని అడుగుతాడు. మాటకు ముందొక 'రాముడు‌‌' మాటకు వెనక ఒక 'రాముడు‌‌'. కూచర్చుంటే రాముడు, నిల్చుంటే రాముడు. అలుపన్నది లేకుండా అది చూపించు, ఇది చూపించు, అప్పుడేమయింది అంటాడు. ఇప్పుడు కూడా అదే తంతు, చిన్నప్పుడు చంద్రుని చూపించమని మారం చేస్తే మీరు అద్దంలో చూపించారని చెప్పాను ఎగిరి గంతేసి 'భలే భలే...రామచంద్రుడికి చంద్రుడిష్టమా, అయితే నా భుజాలనెక్కు క్షణంలో ఆ చంద్రుడిని పట్టుకొచ్చేద్దాం' అంటాడు‌‌" అని దీనంగా చెప్తుంటే హనమ వినయంగా "తప్పించుకునేందుకు ఇతగాడు ఏవేవో చెప్తున్నాడు మాతా...అవి కాదుగాని రాముడికి చంద్రుడంటే ఇంకా ఇష్టమేనా? ఇష్టమైతే రివ్వున అలా ఆకాశానికి ఎగిరి ఆ నెలరాజును హారంలో పెట్టి నా రాజుకు కానుకగా ఇస్తా‌‌"నని దర్పంగా చెప్పాడు. "నువ్వు అంత క్షష్టపడి తీసుకొచ్చినా చక్కని చుక్కలాంటి మా కోడలి ముందు ఆ చందమామ తేలిపోతాడు హనుమా" చురకేసినట్టూగా అన్నది కైక. "ఇతగాడికి సరైన సమాధానమే ఇచ్చారమ్మా" మిత్రవర్ధనుడు అంటుండగానే "అవును తల్లీ ఆ క్షీరరాజ తనయ నా స్వామి చెంతనుండగా నా బోటివాడు ఇచ్చుకునేది ఏముంటుంది. ఇక మీరు సెలవిప్పిస్తే ఈ మిత్రవర్దనుడితో కాస్త పనుంది‌‌" అంటూ అతడి రెక్క పట్టుకుని  'రామచంద్రప్రభో..' అని ఆతను వేడుకోలుగా అంటుంటే "ఆఁ ఆ రామయ్య గురించే... ఆయనకి ఇష్టమైన ఫలమేమిటి? మీరందరూ కలిసి ఎక్కడ ఆడుకునేవారో చూపిద్దువుగాని" అంటూ మోసుకొనిపోయాడు. ఏమి ఈ హనుమ అని మిగతాముగ్గురూ ముక్కున వేలేసుకున్నారు

                                                              **************
సభ ఇంకాసేపట్లో మొదలవుతుంది అనగా సిద్దార్ధుడు, మరికొందరు మంత్రులతో కలిసి భరతుడు తన రథమెక్కి వసిష్ఠాశ్రమానికి పయనమయ్యాడు. రాజ్యపాలన మొదలుపెట్టిన తరువాత మొదటి కార్తీకమాసం అవడంతో నగరంలో ఒక గొప్ప శివాలయ నిర్మాణం చేయ సంకల్పించాడు రాఘవుడు. అందుకు స్థల, ముహూర్త నిర్ణయం చేయడానికి కుల గురువు వసిష్ఠుని తీసుకొని రావలసిందిగా క్రితంరోజు తీర్మానించారు. ఆ పని పైనే భరతుడు తానే స్వయంగా వెళ్లి గురువుగారిని సకల మర్యాదలతో తీసుకొని వస్తానన్నాడు, ఆ మిషపై వెళ్లి గురువు దగ్గర తన మనసులోని సంఘర్షణను తెలియజేసి శాంత పడదామనుకున్నాడు. అన్నయ్య అరణ్యవాసం ముగించుకొనివచ్చి రాజ్యం స్వీకరించాడు, తాను యువరాజైనాడు, తన పరివారమూ, ప్రజలు  చాలా సంతోషంగా ఉన్నారు. అయినా అతడిలో ఏదో అలజడి. తెలియని దిగులేదో ఆవరించిందీ మధ్య.
                    అయోధ్య దాటుతుండగా కుండలు చేసే గంగు కనిపించాడు. 'అతడిని తానెరుగుదును. నగరంలో ఎవరింటిలో శుభకార్యం జరిగినా అందుకు కావాల్సిన మట్టిపాత్రలూ, కండలపై చక్కని రంగులు, చిత్రాలు వేసి ఇస్తుంటాడు. పధ్నాలుగు సంవత్సరాల ముందు మేనమామ ఇంటి దగ్గర ఉన్న తనను హుటాహూటిన బయలుదేరమని కబురొచ్చింది. అయోధ్య చేరుకోగానే ఇళ్లన్నీ పందిళ్లు వేసివున్నా ఎందుకనో కళావిహీనంగా ఉన్నాయి, తెగిపోయిన పూమాల పందిరిలో దిగులుగా ఏడుస్తూ కూర్చున్న గంగు ముఖం ఇంకా మానసంలో సజీవంగా ఉన్నది. ఇప్పుడతనికి ఐదేళ్ల కుమారుడు. నిన్న రాత్రి మారువేషంలో గుప్తచారులతో వెళ్ళి ప్రజలేమనుకుంటున్నారో తెలుసుకుంటూ నగరంలో తిరుగుతుంటే గంగు ఇంటివైపు వెళ్ళినపుడు అతని ఇంటిచుట్టూ ఉన్న పిల్లలను పోగేసి అరుగుపై, తన ఒడిలో కొడుకును కూర్చోబెట్టుకొని, వాళ్లందరికి రామకథను చెబుతున్నాడ‌‌'ని మెదిలింది భరతుడికి. గంగు చేసిన అభివాదాన్ని చిరునవ్వుతో స్వీకరించి ముందుకు కలిలాడు.

                        సరయూ తీరంలో ఎత్తైన సాల, దేవదారు, వివిధ ఓషధీ వృక్షాలూ పూల మొక్కల మధ్య కుటీరాలతో ఉదయపు ఎండలో వసిష్ఠుని ఆశ్రమం తులసికోటలో దీపంలాగా ప్రకాశిస్తుంది. నిత్యాగ్నిహోత్రం నుండి వచ్చే మూలికల ధూమంతో ఆ పరిసరాలలో అనిర్వచనీయమైన ప్రశాంతత నెలకొని ఉంది

భద్రం కర్ణేభిః శృణు యామదేవా  భద్రం పశ్యేమాక్షు భిర్యజత్రాః
స్థిరై రంగై స్తుష్టు వాగ్‌‌ం సస్తనూభిః వ్యశేమ దేవహితం యదాయః

అంటూ రావిచెట్టు నీడలో మునిబాలురు కొందరు వేద పఠనం చేస్తున్నారు. వేరొక కుటీరం దగ్గర రాచబిడ్డలు గురువుల దగ్గర రాజనీతి శాస్త్రం అభ్యసిస్తున్నారు. గోశాలలో  అరుంధతీదేవితో కలిసి కొందరు పిల్లలు కామధేనువుకు, నందినీ ధేనువుకు సపర్యలు చేస్తుంటే మోరలెత్తి పిల్లలు ఇస్తున్న గ్రాసం తీసుకుంటున్నాయవి.

భరతుడుకి ఆశ్రమవాసులు సాదర స్వాగతం పలికారు. వసిష్ఠారుంధతిలకు ప్రణామం చేసి శివాలయ నిర్మాణ నిమిత్తం రాముడు తనను తోడ్కొని రమ్మన్నాడని చెప్పాడు. ఇంకా ఏదో చెప్పడానికి వెనకాడుతున్న భరతుని చూసి 'ఏదో విషమై ఆందోళన చెందుతున్నావు. చెప్పడానికి సంశయిస్తున్నావు, ఏమిటది ?" అని దగ్గరకు తీసుకుంటూ అడిగాడు వసిష్ఠుడు. చేతులు కట్టుకొని "సర్వజ్ఞులు మీకు తెలియనిది కాదు. తండ్రిగారి చేతుల మీదుగా రాజ్యం స్వీకరించాల్సిన అన్నయ్య నా తల్లి అడిగిన వరాల కారణంగా అడవులపాలు కావాల్సివచ్చింది, కాళ్ల పారాణి కుడా ఆరని వదినమ్మ రాక్షసుల చెరలో ఎన్నో కష్టాలు పడింది...సౌమిత్రికి ఇన్నేండ్లు సరియైన నిద్ర కరువైంది. భగవంతుడి కృప వల్ల అన్నయ్య తిరిగివచ్చి రాజ్యపాలన చేస్తున్నారు...ప్రజలు ఎంతో ఆనందంగా ఉన్నారు" అని తడబడుతున్న స్వరంతో, "ఇదంతా చూస్తుంటే అయోధ్య వాసులకూ, అన్నావదినలకు ఇన్నేళ్లు ఆనందం దూరమవడానికి నేనే కారణమన్న భావన తొలిచేస్తున్నది. ఒకవేళ అన్నగారు కూడా..." చెప్పడానికి మాటలు రాక నేలవైపు చూస్తూ మౌనం దాల్చాడు భరతుడు.

"సోదరుల కోసం తపంచిపోయే అన్న, అన్న కోసం సర్వం త్యజించడానికి వెనుకాడని తమ్ముళ్లు. ఎంతటి పుణ్యం చేసుకున్నదో ఇక్ష్వాకు వంశం ఇంతటి ఉదాత్తమైన గుణసంపన్నులను ఈ ఆర్యావర్తానికి అందించింది...మీలాంటి వారికి ఆచార్యుడిగా ఉన్నందుకు చాలా సంతోషంగా ఉంది" అంటూ భరతుడితో వాత్సల్యంగా "అయాచితంగా వచ్చిన రాజ్యాన్ని రాముడియందే న్యాసం చేసి దాన్ని పదునాలుగేండ్లు కంటికి రెప్పలా కాపాడి, సమయం రాగానే అన్నకు అప్పగించి రాజ్యభారాన్ని వదులుకున్నావుగాని...అది తీసుకొచ్చిన దిగులును ఇంకా మోస్తూనే ఉన్నావా! అది నీవంటి వాడికి శోభనివ్వదు,

అమ్మై రుద్రుని చేత దామసుల సంహారమ్ము గావించె, స

త్వమ్మౌ సీత బరిగ్రహింప నదె రౌద్రధ్వంస వైదగ్ధ్య కా

ర్యమ్మున్ జూపె, గుణాగుణద్వయ విదూరంబైన యా శక్తి ధ

ర్మమ్మున్ బూని గుణమ్ము జేగొనుట చిత్రంబౌనె రామానుజా!

                                                       
నాయనా నీకొక రహస్యం చెబుతాను, పూర్వం త్రిపురాసురులనే ముగ్గురు రాక్షసులు బ్రహ్మదేవుని వరం పొంది  ధర్మవిరోధులై ముల్లోకాలనూ పీడించారు. ఆ అసరులబారి నుండి కాపాడమని దేవతలు పరమేశ్వరుడిని ప్రార్ధించగా ముక్కంటి సమరానికి కదలగా శ్రీమహావిష్ణువు విల్లుగానూ, మేరు పర్వతము ధనస్సుగానూ, ఆదిశేషుడు వింటినారిగానూ మారి రాక్షసులను అంతమొందించారు. అసురసంహారం కోసం రౌద్రమూర్తి చేతిలో ఆయుధమై నిలిచిన ఆ విష్ణువే తదనంతరం సద్గుణశోభితయైన సీతను చేపట్టడానికి పూర్వరూపమైన అదే ఆయుధాన్ని పడగొట్టి తనలోని తమోగుణాన్ని జయించడానికి ప్రతీకగా చాటాడు. అంతటి పురుషోత్తమునిలో ధర్మాచరణకు అవసరమైనది తప్ప అన్య భావం చేరదు..అతనియందు ఎటువంటి దోషమూ కలుగనేరదు. నీ కారణంగా అరణ్యవాసం చేసాడనటానికిగాని, నువ్వు లేకపోతే అప్పుడే పట్టాభిషేకం జరిగి ఉండేదనడానికిగాని చెప్పడానికి వీలులేదు. రావణ సంహారం, లోక కళ్యాణం కోసం జరిగిన జగన్నాటకంలో నీవు నిమిత్తమాత్రుడివి. లంకాధీశుని నేలకూల్చి విభీషనుడిని రాజును చేసాక అతను ఎంత అడిగినా అక్కడ ఉండలేదు..నిన్ను చూడటానికి పరుగు పరుగున వచ్చాడు. అన్ని కష్టాలు అనుభవించి వచ్చినా ముందుగా నీ దీక్షను విరమింపజేసి తాను జటలు విప్పాడు. తన మనసులో మీ మీద వాత్సల్యం తప్ప అన్యభావన లేద"ని చెప్పాడు.
                
                          వసిష్ఠుని పలుకులతో భరతుని మనసులో ప్రశాంతత కలిగినట్లయింది. రామచంద్రుడు వస్తున్నాడని నందిగ్రామానికి వచ్చి మారుతి చెప్పిన రోజును గుర్తుచేసుకున్నాడు. విభీషణుడు చేస్తానన్న సత్కారాలనూ, మర్యాదలను సైతం కాదని తన కోసం ఏమాత్రం ఆలస్యం చేయక వచ్చి ప్రేమగా ఆలింగనం చేసుకున్న సంఘటన మదిలో మెదిలి  ఆనందం కదిలింది. సూర్యూడిని పట్టిన గ్రహణంలా ఆవరించిన దిగులు నీటి బుడగలా మాయమైంది.
ప్రసన్నమైన మనసుతో గురువుగారికి నమస్కరించి, ఆయననూ అరుంధతి దేవిని రథమెక్కించి తాను ఒక ఉత్తమాశ్వాన్ని అధిరోహించాడు. ధరించిన పట్టుపీతాంబరాలు, కంఠాన్ని అలంకరించిన ముత్యాలహారాన్ని మించిన తేజస్సు మోముపై కదులుతుండగా అశ్వాన్ని అయోధ్య వైపుకు నడిపాడు.

The joy of wonderful life

ఏ తరగతిలోనో గుర్తులేదుగాని స్కూల్ రోజుల్లో  మాకొక ఇంగ్లీష్ పాఠం ఉండేది. దక్షిణాఫ్రికాలోని  

డా.క్రిష్టియన్ బెర్నాడ్‌కు (ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి మానవ హృదయమార్పిడి శస్త్రచికిత్సను విజయవంతంగా చేశారు ఈయన) మానవ జీవితంలోని బాధ, వ్యధ పట్ల ఒక ధృక్పథాన్ని, జీవితం గొప్పదానాన్ని తెలియజేసిన ఒక అనుభవం గురించి ఆ పాఠం. ఒకనాడు డాక్టర్ గారు, ఆయన భార్య రెస్టారెంట్ నుండి తిరిగొస్తూ రోడ్డు దాటుతుంటే కారు గుద్దడంవల్ల పెద్ద యాక్సిడెంట్ అవుతుంది ఇద్దరికీ. ఎందరికో వైద్యం చేసిన ఆయనే కొన్నిరోజుల పాటు ఆసుపత్రి పడకమీద ఉండాల్సివచ్చేసరికి ఎందరో పేషంట్స్‌కు తన అవసరం ఉండగా, తామిద్దరి ఆలనపాలన అవసరమైన చంటిపిల్లలు ఉండగా తమకే ఎందుకిలా జరిగిందనీ.. మానవ జీవితంలో కష్టాలు బాధలూ తప్పనిసరి బరువేనా అని దిగులు పడుతూ అప్పటికి యేడేళ్ల క్రితం ఎదురైన సంఘటనను గుర్తుతెచ్చుకుంటాడు. అదే పాఠంలోని ముఖ్యమైన భాగం. ఒకరోజు డాక్టర్ గారు పిల్లల వార్డులో తిగుతుండగా నర్సులు అలానే వదిలేసి వెళ్ళిపోయిన బ్రేక్‌ఫాస్ట్ ట్రాలీని ఇద్దరు పిల్లలు ’లాగేసుకొని’ వార్డులో ఫార్ములా-వన్ రేసులాగా నడుపుతుంటారు. వెనక వైపు నుండి ఒక పిల్లాడు మెకానిక్ పాత్రని నిర్వహిస్తూ ట్రాలీని తోస్తూవుంటే ముందు భాగంలో కూర్చొని మరో పిల్లాడు డ్రయివింగ్ చేస్తుంటాడు.. వార్డ్‌లోని మిగతా పిల్లలు హర్షధ్వానాలతో వీళ్లను సపోర్ట్ చేస్తారు.  ఈ ఇద్దరు పిల్లల గురించి డాక్టర్ గారు చెబుతూ ఆ మెకానిక్ అబ్బాయి తల్లిదండ్రులు ఎప్పుడూ గొడవపడుతూ ఉండేవారట, ఒకనాడు ఆ గొడవల్లో పిల్లావాడి తల్లి భర్త మీదకు లాంతరు దీపాన్ని విసిరేస్తే అది గురితప్పి ఈ అబ్బాయి మొహం మీద పడుతుంది.. మొహంపై మంటలు అంటుకోవడంతో అతని చూపు పోతుంది. ఎన్నో సర్జరీల తరువాత కూడా ఆ అబ్బాయి మొహం పై చర్మం జారగిలబడుతూ చూడడానికి చాలా వికృతంగా కనిపించేవాడట. ఇక ఆ డ్రైవర్ అబ్బాయికి అంతకు కొన్నాళ్ల క్రితమే ఒక హృద్రోగ సమస్య నిమిత్తం బెర్నాడ్ గారు వైద్యం చేశారు, కాని ఎముకల్లో ట్యూమర్ రావడంతో అతడిని మళ్ళీ హస్పటల్‌లో చేరుస్తారు. రేస్ జరిగిన కొద్దిరోజుల ముందే ఆ డ్రైవర్ పిల్లాడి చేయినొకదాన్ని తీసేయాల్సివస్తుంది.. ట్యూమర్ కారణంగా.

అంతటి విషాదకరమైన కష్టంలో  ఉండీ కూడా ఆ పిల్లలు రేసు ముగించాక బర్నార్డ్‌ దగ్గరికొచ్చి ’మేం గెలిచాం’ అని గర్వంగా చెప్పారట. బాధ, కష్టం తాలుకు నీడలేవి దరిజేరనీయకుండా సంతోషంగా కనిపించిన ఆ క్షణం ఆ ఇద్దరు పిల్లలూ తనకు అత్యంత విలువైన సత్యాన్ని తెలియజేసారనీ, బ్రతికుండటంలోని మాధుర్యాన్ని ప్రతీక్షణం ఆస్వాదించడమే జీవితపు సారమని గుర్తుచేసుకుంటారు. కష్టాలు పడ్డాము కాబట్టి వ్యక్తిగా ఎదగమూ కాని ఆ కష్టాల తాలుకు అనుభవం (సానుకూల ధృక్పథం ఉంటే) మనల్ని వ్యక్తులుగా ఎదిగేందుకు దోహదం చేస్తుందని చెప్తారు.

I had been looking at suffering from the wrong end. You don’t become a better person because you are suffering; but you become a better person because you have experienced suffering.These children showed me that it’s not what you’ve lost that’s important. What is important is what you have left.

The Business of living is the celebration of being alive.   -- Dr. Barnard

 ఇదే సందేశాన్ని ఇచ్చిన ఒక మంచి సినిమా గురించి చెప్పుకుందామిపుడు. 1946 లో విడుదలైన 'It's a Wonderful Life'  అమెరికన్ చలనచిత్ర పరిశ్రమలో ఒక ఆణిముత్యం. క్రిస్‌మస్ సందర్భంగా విడుదలైన ఈ చిత్రం ఆ తరువాతి కాలంలో క్లాసిక్ స్థాయిని అందుకొంది. జీవితంలోని ఆనందాన్ని, జీవించేందుకు స్ఫూర్తిని నింపగలిగే చిత్రాల్లో ముందువరసలో ఉంటుంది. శివరాత్రి నాడు ఎలాగైతే మనకు భూకైలాస్ చూడటం అలవాటైపోయిందో అలానే ఒకప్పుడు అమెరికన్ టీవి ఛానెళ్ళు క్రిస్‌మస్ సందర్భంగా ఈ సినిమాను ప్రదర్శించేవట. సినిమా విషయానికి వస్తే ఓపెనింగ్ టైటిల్స్ పూర్తవగానే క్రిస్‌మస్‌‌కు ముందురోజు సాయంత్రాన అమెరికాలోని Bedford Falls అనే ఊళ్లో ముసలీ ముతకా పిల్లాపీచు చిన్నాపెద్దా ఆడమగా తేడా లేకుండా కథానాయకుడైన జార్జ్ బెయిలి అనే వ్యక్తి బాగుండాలి, అతనికి సహాయం చేయండనే ప్రార్ధనలతో మొదలౌతుంది. ఆ ప్రార్దనలు తారాలోకంలోని దేవతలకు చేరి మన కథానాయకుడికి సహాయం చేయడానికి క్లారెన్స్ (Clarence) అనే దేవదూతను పంపిస్తారు. సాయం చేయమని Bedford Falls ప్రజలు ఎందుకు కోరుకున్నారో, అతనికి క్లారెన్స్ ఏవిధంగా సహాయం చేశాడో తెల్సుకునేముందు జార్జ్ బెయిలి గురించి తెలుసుకుందాము.

Bedford Falls అనేది న్యూయార్క్ పరిసరాల్లోని ఒక ఊహాజినిత ఊరు... మన దగ్గర ఆర్కే.నారాయణ్ గారి మాల్గుడి లాగ. ఆ బెడ్‌ఫోర్డ్ ఫాల్స్ లో టాక్సీలనుండి థియేటర్లదాకా బ్యాంకుల నుండీ బిల్డింగులదాకా చాలా వారకు Mr.Potter అనే వ్యాపారస్థుడి చేతుల్లో ఉంటుంది. డబ్బు మీద ఆ ఊరి మీద పెత్తనం పై విపరీతమైన ఆశ. ఆయనకున్న ఎన్నెన్నో వ్యాపారాల్లో ఆ ఊళ్ళో ప్రజలకు చాలీచాలని ‘కొంప’లను  అద్దెకు ఇవ్వడం ఒకటి. అదే ఊళ్ళో Peter Bailey అనే ఆయన సామాన్యుడు ఎప్పుడో పదవి విరమణ వయసు వచ్చినపుడు కాకుండా పిల్లలు పిల్లలుగా ఉన్నపుడే  అందుబాటు ధరలో సొంతింటిని  కట్టుకోగలగాలనే ఆశయంతో  'Building and Loans' అనే సంస్థను నడుపుతూంటాడు. మనసున్న మనిషి. ఆ సంస్థను కూడా సొంతం చేసుకుంటే ఇక ఊరు మొత్తం తన గుప్పిట్లో ఉంటుందని అందులో వాటాదారుగా చేరతాడు Potter  కాని పీటర్ పట్టుదల కారణంగా అది అడియాశగానే ఉండిపోతుంది.  Peter Bailey కి ఇద్దరు కొడుకులు.. ఆ ఇద్దరిలో పెద్దవాడే మన కథానాయకుడు జార్జ్ బెయిలి.


హైస్కూల్ చదువు అయ్యాక దేశవిదేశాలు చుట్టేసి కాలేజిలో ఉన్నతవిద్య అభ్యసించాలని చిన్నప్పటినుండి ఉవ్విళ్ళూరుతూంటాడు. కాలేజి చదువు అయ్యాక ఆ ఊళ్ళోనుండి బయటకొచ్చేసి పెద్ద పెద్ద టవర్లు, బ్రిడ్జిలూ, రహదార్లు కట్టేయాలని ప్లాన్ అతనిది. భవిష్యత్తులోని వచ్చే క్షణంలో, వచ్చే రోజులో, వచ్చే సంత్సరంలో ...ఆ వచ్చే సంవత్సరంలో ఏమేం చేయాలో తన దగ్గర పక్కా ప్లాన్ ఉంది. అయితే మనం వేసుకున్న ప్లాన్స్ కన్నా గొప్పదీ సంక్లిష్టమైన మాష్టర్‌ ప్లానొకటి తలరాత రాసేవాడి దగ్గర ఉంటుంది. ఎవరి ప్రణాలికకు బంగారు మెరుగులు అద్దుతాడో, ఎవరి ప్రణాలికలను పేకమేడలా కూల్చుతాడో ఆ పైవాడికే ఎరుక. తమ్ముడి హైస్కూల్ చదువు పూర్తయ్యాక అతడిని Building and Loans లో తన స్థానంలో తండ్రికి చేదోడుగా చేర్చి తను ప్రపంచ యాత్రకు బయల్దేరబోతున్న తరుణంలో గుండెపోటు కారణంగా తండ్రి మరణించాడనే వార్త తెలుస్తుంది. తండ్రి హఠాత్మరణంతో తన ప్రయాణ ఏర్పాట్లన్నీ వాయిదా వేసుకొని కొన్ని నెలలపాటు సంస్థ కార్యకలాపాలు చక్కదిద్దుతాడు...అవన్నీ కొలిక్కి వచ్చాక సంస్థలోని బోర్డ్‌ ఆఫ్ మెంబర్స్‌కు దాన్ని అప్పజెప్పేసి కాలేజి చదువు కోసం వెళ్ళాలి అనుకుంటాడు. పీటర్ చనిపోవడం, జార్జ్ బెయిలి వెళ్ళిపోవాలనుకోవడంతో ఇదే అదనుగా సంస్థను రద్దు చేసేద్దామని Potter ఒత్తిడి తెస్తాడు. ఇది గ్రహించిన జార్జ్ అందుకు ససేమీరా ఒప్పుకోడు కాని సంస్థ కొనసాగాలంటే Potter పాలబడకుండా ఉండాలంటే జార్జ్ సారధ్య బాధ్యతలు తీసుకోవాలని బోర్డ్‌ ఆఫ్ మెంబర్స్ తీర్మానించడంతో జార్జ్  ఆ ఊళ్ళోనే ఉండిపోవాల్సొస్తుంది. ఈ పరిస్థితిలో కూడా జార్జ్ దగ్గర ఒక ప్లాన్ ఉంది. తన బదులు తమ్ముడు హ్యారిని కాలేజి చదువులకు పంపించి అతను తిరిగొచ్చాక బిజినెస్ అప్పగించేసి తన ప్రపంచయాత్ర, చదువు పూర్తిచేయాలని.

అయితే విధి మరోలా తలచింది. కాలేజి చదువు పూర్తి చేసుకున్న హ్యారి భార్యా సమేతంగా దిగిపోతాడు హ్యారికి అతని మామగారు న్యూయార్క్‌లోని ఆయన ఫ్యాక్టరిలో మంచి ఉగ్యోదమిచ్చాడని తెలుసుకుంటాడు. తను అడిగితే తమ్ముడు కాదనడని తెలిసినా అతనికి ఇంకా మంచి భవిష్యత్తు ఉండాలనే ఉద్దేశ్యంతో కాలేజి వెళ్ళాలనే ప్లాన్‌ను పూర్తిగా చెరిపివేస్తాడు.

అప్పుడే తనని చిన్నప్పటి నుండి ప్రేమిస్తున్న మేరి‌ని చాలా రోజుల తరువాత కలుసుకుంటాడు.మేరి ఇంకా తననే కావాలి అనుకుంటుందని గ్రహిస్తాడు. అంటే మనవాడేం తక్కువకాదు ఆ అమ్మాయి కోరుకుంటే నింగిలోని జాబిల్లిని తాడు వేసి భూమ్మీదకు దించేస్తాననేంతగా ప్రేమిస్తాడు. సంస్థ బాధ్యతల్లో మునిగిపోవడం, మేరి కూడా ఇన్నిరోజులూ చదువు కోసం వేరే ఊళ్ళో ఉండడంతో  ప్రేమ అనే విషయాన్ని మర్చిపోతాడు. ఇప్పుడు మేరి తిరిగిచ్చేయడంతో, ‘నువ్వూ ఒక ఇంటివాడివి అవ్వూ’ అని తల్లి నచ్చజెప్పడంతో చిన్ననాటి ప్రియురాలిని జీవిత భాగస్వామిగా చేసుకుంటాడు.

తమ్ముడు కూడా వెళ్ళిపోవడంతో  Building and Loan బాధ్యతల్లో, తండ్రి అడుగుజాడల్లో నడుస్తూ మధ్యతరగతి మనిషికి సొంతింటిని కట్టివ్వాలనే పనిలో పూర్తిగా మునిగిపోతాడు జార్జ్. ఎంతోమందికి అందుబాటు ధరలో చక్కని వసతులతో వాళ్ళు కావాలనుకునే పొదరింటిని కట్టిస్తాడు. మేరి కూడా అతనికి తన సహాయసహకారాలు అందిస్తుంటుంది. మరోపక్కన Potter తనకు వీలైనపుడల్లా జార్జ్ ను‌ ఎన్ని విధాలుగా కష్టపెట్టాలో అన్ని విధాలుగా కష్టపెడుతుంటాడు.  పైసా పైసా కూడబెట్టుకున్న డబ్బుతో పెళ్ళయ్యక హని‌మూన్ వెళ్లబోతుంటే సంస్థలో ఎదో అలజడి రేపి అతని ట్రిప్‌ను చెడగొడతాడు. వారానికి  నలభైఐదు డాలర్ల సంపాదనతో, పది డాలర్ల  పొదుపుతో (ఇప్పుడైతే అమెరికాలో పనిచేసే ఐటి ఉద్యోగి ఒక గంటలో సంపాదించే సగటు వేతనం సుమారు 30-90 డాలర్లు) నెట్టుకొస్తున్న జార్జ్ ‌కు సంవత్సరానికి ఇరవై వేల డాలర్ల ఆశ చూపించి అతడినీ, తద్వారా పోటీగా ఉన్న Building and Loan ను హస్తగతం చేసుకోవాలి అనుకుంటాడు. కాని ఇవిదేనికీ జార్జ్ లొంగకుండా ఉంటాడు.

ఇలాంటి ఒడిదొడుకుల మధ్య సంవత్సరాలు దొర్లిపోతాయి. సినిమాలో ప్రస్తుత కాలానికి వస్తాము...క్రిస్‌మస్‌కు ముందురోజు సాయంకాలమది. జార్జ్‌వాళ్ళు బ్యాంక్‌కు బాకీపడిపోయిన ఎనిమిది వేల డాలర్లు ‘కనిపించకుండా పోతాయి’. ఆరోజు కల్లా డబ్బు జమచేయకపోత బ్యాంకు అతడిని ఎగవేతదారు క్రింద జమకట్టి, సంస్థ దివాళా తీసిందని ప్రకటించి జైల్లో పెడుతుంది. గత్యంతరం లేని ఈ పరిస్థితిలో అత్మాభిమానం చంపుకొని పాట్టర్‌ను సహాయం చేయమని అర్దిస్తే సహాయం అటుంచి జార్జ్‌ను హేళన చేస్తాడు, అవమానిస్తాడు. పరువుమర్యాద మంటకలసిపోతాయని భయపడి, ఈ పరిస్థితి నుండి బయటపడే మార్గమే లేదని, దివాళాతీసి  జైలుకెళితే తన భార్యాపిల్లలు దిక్కులేనివారు అవుతారని, పాట్టర్ ఊరు మొత్తాన్ని తన చేతుల్లో తీసేసుకుంటాడని..ఇన్నేళ్ల తన ప్రయాస వృథా అయిందని వ్యధచెంది జార్జ్ ఒక దారుణమైన నిర్ణయం తీసుకుంటాడు. ఆత్మహత్య చేసుకుందామని.

అప్పుడే మన దేవదూత క్లారెన్స్ రంగంలోక దిగుతాడు. మొదట్లో క్లారెన్స్‌ను మతిభ్రమించినవాడుగా అనుకుంటాడు జార్జ్, దేవదూతవైతే రెక్కలేవని జోక్ చేస్తాడు. కథల్లో, సినిమాల్లో దేవదూతలంటే శ్వేతాంబరధారులై, చేతిలో మంత్రదండంతో, రెక్కలు ఉన్నట్టు చూపిస్తారుకదా అలానే మన కథానాయకుడూ అనుకుంటాడు. తరువాత్తరువాత జార్జ్ ఇన్నేళ్ళ తన జీవితంలో సాధించినదేమిటో అది తెలుసుకునేందుకు క్లారెన్స్ వాడిన పద్ధతేంటో అతడికి మెల్లిమెల్లిగా అర్దమవుతుంది, క్లారెన్స్ పై నమ్మకం కుదురుతుంది. అతడికి జీవితం పై మళ్ళీ ఆశ చిగురిస్తుంది...బ్రతుకుతో పోల్చుకుంటే అప్పుడు తనకు ఎదురైన సమస్య దూదిపింజమంత తేలికైందని గ్రహిస్తాడు.  అసలు ఏం చేసి క్లారెన్స్ జార్జ్ మనసు మార్చాడు? వారానికి నలభైఅయిదు డాలర్లు సంపాదించే జార్జ్ ఆ రాత్రి గడిచేకల్లా ఆ ఊళ్లోకెల్లా ధనవంతుడెలా అయ్యాడనేది తెలుసుకోవాలనుకుంటే మాత్రం సినిమా చూడాల్సిందే. ఆ సంతోషాన్ని స్వయంగా చూసి అనభవించాల్సిందే :)


చక్కని కథనం, సంభాషణలతో మనసుకు హత్తుకునేలా సాగిపోతుంది సినిమా. తన కోరికలు, ఆశలు ఒక్కొక్కటే తొలగిపోతుంటే బాధ్యతల తాలుకు బరువును మోస్తూ దిక్కుతోచని పరిస్థితుల్లో జార్జ్ పడే మానసిక సంఘర్షను అత్యద్భుతంగా పోషించాడు అమెరికన్ స్క్రీన్ లెజెండ్ James Stewart.  డబ్బు, పెత్తనం మీద విపరీతమైన వ్యామోహంతో...జార్జ్‌ను ఇబ్బంది పెడుతూండే పాత్రలో మన రావుగోపలరావు, రంగారావులను తలపిస్తూ అంతే గొప్పగా నటించారు Lionel Barrymore. భర్త మనసు తెలుకొని నడుచుకునే ఇల్లాలిగా పాత్రోచితంగా నటించారు Donna Reed.  ఇక నిడివి తక్కువే అయినే క్లారెన్స్ పాత్రతో చిరకాలం గుర్తుండిపోయేలా ఉంటారు Henry Travers.

Strange, isn't it? Each man's life touches so many other lives. When he isn't around he leaves an awful hole, doesn't he?
No man is a failure who has friends.  -- Clarence

పూజలూ పునస్కారాలు యజ్ఞయాగాలు కఠోరమైన తపస్సులు ప్రార్దనలూ ఇవేవీ అవసరం లేకుండానే మనమేమి అడగకుండానే మనపై అనంతమైన ప్రేమతో సృష్టిస్థితిలయ కారకుడైన ఆ భగవంతుడు ఇచ్చిన అతిగొప్ప వరం ఈ జీవితం. దానిని నిలుపుకోవడమో, నిర్లక్ష్యం చేయడమో పూర్తిగా మన చేతుల్లోనే ఉంది. చూడగలిగితే పైకి కనపడని క్లారెన్స్‌లు మనమధ్యే తిరుగుతూ ఉంటారు.

******************************************************************

ఈ సినిమా గరించి బ్లాగర్ మధురవాణి గారి పరిచయం ఇక్కడ చదవచ్చు.
Christiaan Barnard గారి పాఠం ఇక్కడ

******************************************************************

క్రిస్‌మస్, నూతన సంవత్సర సందర్భంగా అందినదే ఛాన్స్ అని SMS, internet అనే తేడా లేకుండా మొబైల్ ఆపరేటర్లు రేట్లు పెంచేశారట. రేపోమాపో ఈ గూగులోడూ అలాగే చేస్తాడేమోనని (చెయ్యడులెండి.. ఎందుకంటే బేసిగ్గా వీడు మంచోడు:) )  సందేహానుమానంతో,  ‘ఇంధ్రధనస్సు’ పాఠకులందరికీ కొంచెం ముందుగానే  నూతన సంవత్సర శుభాకాంక్షలు ... Happy holidays and have fun :)

వంకాయ వంటి కూరయు .. పంకజముఖి సీతవంటి భామామణియున్..

అతిగా ఆనందపడుతున్న మగవాడిని చూసినా, అదే పనిగా బాధపడుతున్న ఆడవాళ్ళ గురించి విన్నా ఈ సమాజానికి కంటిమీద కునుకు ఉండదు. ఎలాగైనా వాళ్ళను ఆ పరిస్థితి నుండి లాగేయాలని తపించిపోతుంటుంది.  కొన్నాళ్ళ  ముందు వరకు వీకెండ్స్ లో షికార్లు కొడుతూ, వీక్‍డేస్‌లో ఆఫీస్లో తల పట్టుకుంటూ య్యమ ఆనందంగా ఉండేవాడిని. భూమ్మీద ఇంకొక ఆడ ప్రాణి తన గోడు చెప్పుకునేందుకు, హింసించేందుకు ఎవరూ దొరకడంలేదని బాధపడుతుండేది. మమ్మల్ని అలా చూడలేని సమాజం + పెద్దవాళ్ళు  విధి ఆడిన వింత నాటకంలో పావులుగా చేసారు. మా ఇద్దరికి పెళ్ళి చేసారు.

ఆఫీస్‌లో లంచ్ అయ్యాక కుటుంబరావుల్తో పిచ్చాపాటి మాట్లాడుకుంటూ దగ్గర్లోని పార్కులో ప్రదక్షిణలు చేసేవాళ్ళం. ఓరోజున అలాగే కుబుర్లలో "ఇదిగో అబ్బాయ్, నీకెలాంటి లైఫ్ పార్ట్‌‌నర్ కావాలి అనుకుంటున్నా"వని ఒక కుటుంబీ అడిగాడు. ఆ ప్రశ్నకు మొదట్లో సిగ్గుపడిపోయి ఆ తరువాత ఆలోచనలో పడిపోయి కాసేపటికి ఫ్లో లో పడిపోయి "అబ్బే నాకు పెద్దగా కోరికల్లేవండీ. అమ్మాయి చూడడానికి చక్కగా ఉండాలి. వాలు జడ, కలువ పువ్వుల్లాంటి కళ్ళు, నవ్వుతూంటే ముత్యాలు రాలుతున్నట్లు ఉండీ నేను ఆఫీస్ నుండి రాగానే కాఫీ ఇవ్వకపోయినా నీళ్ళు ఇచ్చే అమ్మాయి, షాపింగ్ అంటే పెద్దగా ఇష్టంలేని, నాతో పాటు క్రికెట్ మ్యాచులూ, న్యూస్/డిస్కవరీ వగైరా ఛానల్స్ చూడకపోయినా సీరియళ్ళు చూడని, అణకువగా ఉంటూ నన్ను అర్దం చేసుకొనే.." అని చెప్పడం ముగించకుండానే ఆపేసి  "చూడూ మనిషికి ఆశ ఉండటంలో తప్పు లేదు.. to an extent అత్యాశ ఉన్నా ఫరవాలేదు కాని దురాశ ఉండకూడదు. దురాశ దుఃఖానికి చేటు" అని వారిస్తున్నట్టు చెప్పాడు. నా expectationsకీ ఆశకీ దురాశకీ లింక్ ఎంటో తెలీక అడిగితే దీర్ఘంగా గాలి పీల్చుకుంటూ "నీకు అదృష్టం కలిసిరావాలి అనుకొవడం ఆశ. యాభై పైసలు.. అఫ్‌‌కోర్స్ ఇప్పుడు యాభై పైసలు లేవనుకో.. యాభై పైసలు పెట్టి నువ్వు  కొనుక్కున లాటరీ టికెట్టుకి యాభై కోట్లు తగలాలి అనుకోవడం అత్యాశ. పక్కనోడు కొనుక్కుంటే ఆ టికెట్ల డబ్బులు కూడా నీకే రావాలి అనుకోవడం దురాశ" అంటూ తేల్చాడు. అణకువగా ఉండీ అర్ధం చేసుకునే భార్య ఉండాలనుకోవడం అత్యాశట,  పెళ్ళి చేసుకున్న మగవాళ్ళలో సగటున నూటికి తొంభై ఎనిమిదిమంది బాధలు పడుతూంటే వాళ్ళను చూసి కూడా నేను సంతోషంగా ఉండాలనుకోవడం దురాశట !  చెరువులో స్నానం చేస్తున్నోడిని చూసి ఈతరాక ఒడ్డున సెటిలైపోయినోడి ఓర్వలేనితనం అనుకున్నాను అప్పుడు... in front crocodile festival అని తెలీక. కొలీగ్ చెప్పిన ఆశ, అత్యాశ, దురాశ మధ్యన తేడా  నిఘంటులేవీ వెతుక్కోకుండానే sprite డ్రింక్ అంత స్పష్టంగా తెలిసిపోయిందిప్పుడు.
అంటే...తను చాలా బాగుంటుంది..నవ్వితే ముత్యాలు కాదుగాని ఏకంగా వజ్రాలే రాలుతాయి పైగా పెళ్ళైన కొత్తలో బాగానే ఉండేది, అత్తాకోడళ్ళు వేరువేరు ఊళ్ళల్లో ఉండడంవల్ల 'అత్తలేని కోడలుత్తమురాలు కోడల్లేని అత్త గుణవంతూరాలు! ఆహూ' టైపులో అనిపించేది. ఆఫీస్ టైము దాటితే క్షణం ఆలస్యమవకుండా గోముగా అడుగుతున్నట్టు 'బయలుదేరారా...' అంటూ ఐదు నిముషాల కొకసారి మెసేజ్ వచ్చేది. కాని చెప్పాను కదా విధి ఆడిన వింత నాటకం అని,  కొన్నిరోజులకు 'ఇంకా బయల్దేరలేదా.' అంటూ ఫుల్‌స్టాప్ తో మెసేజీలు వచ్చేవి. నిన్నైతే మరీ ఘోరం బయల్దేరడానికి ఆలస్యం అవుతుంది అన్నందుకు "ఇంకేం అక్కడే కాపురం పెట్టెయ్" అని మొహం మీదే తలుపేసినట్టు వచ్చింది. పెళ్ళవడం లేటయితే ఆ మగాడిని ముదురు బెండకాయ అంటుందీ పాడు లోకం.... కాని పెళ్ళయినవాడి పరిస్థితి ఇంట్లో  ఒక్కోసారి ఆ ముదురు బెండకాయలకన్నా, కూరలో కరివేపాకు కన్నా వరస్టుగా ఉంటుందని తెలిసింది. ఏమీ జరక్కపోతేనే ఇలా తగలడ్డ నా సిట్యుయేషను మొన్నాదివారం రోజున పెనం మీదనుండి పొయ్యిలోకి పడ్డట్టయింది. "పెళ్లయి ఇన్ని నెలలు అవుతున్నా మీ ఫ్రెండ్స్ ఒక్కసారయినా మనింటికి రాలేదు. ఒకసారి లంచ్ కు పిలవచ్చు కదా" అని తనంటే... వెర్రివాడిని... 'ఓహో, ఎన్నాళ్లకెన్నాళ్లకు... నా గురించి తెల్సుకొని నన్ను అర్దం చేసుకోవడానికి‌‌' కాబోలు అనుకున్నాను. వీకెండొస్తే ఫోన్లలో కూడా దొరక్కుండా  airforce గా తిరిగే మావాళ్లు పార్ధు,గిరి, రమణలను ఇంటికి పిలిచా. అత్తారింటికి వెళ్ళే పనుందని గిరి గాడు ఆఖరు నిమిషంలో డ్రాప్ అయ్యాడు (సిట్టింగ్ వేసుకుందామనుంటే మాత్రం వాడు చచ్చినా వెళ్ళేవాడు కాదని నా ప్రగాఢ నమ్మకం). మొదటిసారి వస్తున్నామన్న సెన్సు కూడా లేకుండా ఇంకో బెమ్మీ కొంపకు వచ్చామన్నట్టు నాచురల్గానే ఉత్తినే చేతులూపుకుంటూ వచ్చారు. కూల్‌‌డ్రింక్స్ కోసం కిచెన్‌లొకి వెళితే గుర్తు చేసి మరీ పొగిడింది.  భోజనం చేస్తూ కాలేజీ రోజుల గురించీ అప్పట్లో మేం చేసిన చిలిపి, అల్లరి, వెధవ పనులు etc., etc., తవ్వి తీశాం. అవన్నీ వింటూ ఈవిడ ‘అవునా’, ‘ఒహ్..అలాగా’ అంటూంటే అబ్బో చాలా స్పోర్టీవ్   అనుకున్నాను.  తాడూ బొంగరం లేని బెమ్మీసే కదా అని మా పార్ధుగాడి మీద ఉన్నవీలేనివీ కాస్తంత పోపు, మసాలా జోడించి చెప్పాను..అది నేను చేసిన రెండో తప్పు. వాడైనా సిట్యుయేషను అర్దం చేసుకోవాలిగా..భూమి పుట్టినపుడు పుట్టాడు యెదవ, ఏం లాభం... రమణగాడిలా పెట్టింది తిని మధ్యమధ్యలో పళ్ళికిలించి ఊరుకోవచ్చుగా నేనేదో వాడిని నెగెటివ్ లైట్ లో చూపిస్తున్నట్టు ఫీలయిపోయి ‘మీకు తెలుసా నందినీ  ఫ్రెషర్స్ పార్టీలో వీడు ఏం చేశాడో’ అంటూ ఫ్రెషర్స్‌-డే రోజు మా సీనియర్ అర్చనకు కొన్న రోజెస్‌ను తనకు ఎలా ఇచ్చిందీ పక్క తరగతిలో కీర్తన  కోసం జంక్షన్లో  రోజూ ఎలా పడిగాపులు కాచేది అదీ ఇదీ వాగేసాడు. వాడు చెప్తున్నంతసేపూ నా వైపు చూసి నవ్వుతూ ’OffO..’ అంటుంటే తను ఇవన్నీ బాగానే క్యాజువల్గానే తీసుకుంటుందిగా అనుకున్నాను. వాళ్ళుకు ’బై’ చెబుతూ తను చూసిన చూపులు.... నేను పదీపదిహేను మర్డర్లు చేసిన సీరియల్ కిల్లర్ అని తెలిసినా అలా చూసేది కాదేమో :(

ఆఁ... ఆడవాళ్ల కోపతాపాలు నీటి మీద రాతలని ఎవరో చెప్పింది గుర్తు తెచ్చుకొని రేపుదయం కల్లా అంతా సెట్ అవుద్దనే ఆశతో ఆ రోజు ముగిసింది. తరువాత రోజు కూడా పరిస్థితిలో పెద్దగా మార్పులేదు. బ్రష్ చేసుకున్నాక మా ఇంట్లో కాఫీటీ లను పోలిన ద్రావకాలేవో ఉంటాయి... వీలును బట్టీ తనో నేనో చేస్తాము.  నిన్న మాత్రం తనొక్కర్తే  సోఫాలో కూర్చొని TV99*2/3 లో ‘ఎలకల్ని చంపడమెలా-దేశ ఆర్ధిక వ్యవస్థ పై ప్రభావం’ ప్రోగ్రాం చూస్తు కూర్చుంది,  కాఫీ పెట్టలేదా అంటే నోరు విప్పకుండా తను తాగుతున్న కప్పు చూపించింది. అర లీటరు పాలతో కప్పు కాఫి చేసుకోవచ్చని జీవితం లో మొదటిసారి తెలిసింది. కాఫీ కోసం భార్యభర్తలు గొడవపడ్డారు అనే టాక్ రావడం ఇష్టం లేక టెబుల్ మీద టిఫిన్‌బాక్సు తీసుకొని సైలెంట్‌గా ఆఫీసుకెళ్ళిపోయా. లంచ్ లో దాన్ని తెరిచాక తెలిసింది... అది శుక్రవారం రోజున ఇంటికి తీసుకొచ్చిన బాక్సని! మేడం గారి అలకలో కనీసం క్లీనింగ్ కు కూడా అది నోచుకోలేదని. గతి లేక మా ఆఫీసోడు పెట్టే మీల్స్ అనబడే గ్రాసాన్ని తినేసి ఆ రోజున నెట్టుకొచ్చా. నిన్న రాతిరి, ఇవాళ ఉదయాన్న కూడా పరిస్థితిలో మార్పు లేదు అదే సోఫా, అదే ఫోజు. రెండు రోజులు గడిచాకయినా తన అలక తగ్గుతుందేమో,  రోజూకంటే కొంచెం తొందరగానే వెళ్ళి నష్టనివారణ చర్యలు తీసుకుందామని బయల్దేరబోతుంటే పట్టుకున్నాడు డామేజరుడు. నాకు ఏదన్నా ఇంపార్టెంట్ పనిబడ్డపుడే వీడికి కొంపలంటుకుంటాయి అదేం ఖర్మో! ఎదురుచూస్తూ ఉంటుందేమో అనవసరంగా,రావడానికి ఆలస్యమౌతుందని మెసేజ్ పెట్టా... ఇందాకే చెప్పాగా ఆఫీస్ లోనే కాపురం పెట్టేయమని సమాధానం. మెసేజ్ లోనే ఘాటుదనం తెలిసింది.

ఈడ్చుకుంటూ ఇంటికొస్తే ఊహించుకున్నట్టుగానే చేతిలో రిమోట్‍తో తను సోఫాలో సెటిలయింది.. రెండురోజులుగా గడ్డి తింటున్నందుకు ఆకలి ఎక్కువయింది సరాసరి కిచెన్‌లోకి ఎంటరయ్యే సరికి ఖాళీ గిన్నెల దర్శనమయింది... నాకు ఆవేశం ఎక్కువయింది. అయినా ఈ ఆడవాళ్లు ఇదేదో తమ దగ్గరున్న బ్రహ్మాస్త్రం అనుకుంటారు... వంట చెయ్యకపోతే భర్త అనేవాడు గిలగిల కొట్టుకుంటూ కాళ్ళబేరానికి వస్తాడని. ఆ అస్త్రాన్ని తిప్పికొట్టాలని నిర్ణయించుకొని "వంట చెయ్యకపోతే బ్రతిమాలుతామో, బుజ్జగిస్తామనో అనుకుంటున్నారేమో.. మా ఫుడ్డు మేమే చేసుకోగలం. తినడమే కాదు, చేయడమూ వచ్చ"ని తనకు వినపడేలా ప్రకటించేసి ఫ్రిజ్ తెరిస్తే లేత లేత వంకాయలు కనపడ్డాయి. అర్దరాత్రయినా ఫరవాలేదు good old bachelor days కు వెళ్ళిపోయి  బ్రహ్మాండంగా కూరొండేసేయాలని ఫిక్సయ్యా. "అమ్మగారికి తెలుసో లేదో... చదువుకునే రోజుల్లో మా రూంలో ఏడాదిపాటు వంట అనే కార్యక్రామనికి నేనే supervisorను... అప్పటికే అయిదేళ్ళుగా వంట చేస్తున్నవాడు,  ఏడేళ్ళుగా వంట చేస్తున్నవాళ్లు ఉన్నా ఏది ఎలా చేయాలో నేనే చెప్పేవాడిని. అలా నాకు పన్నేండేళ్ళ అనుభవం. ముక్కలో చెప్పాలంటే వంట అనే క్రియ‌కు నేనే కర్త."నని తనకు వినిపించాలనే గట్టిగా చెప్పా.
"అది తినడం వాళ్ల ఖర్మ అయుంటుంది" 
ఎవరో సౌండ్ చేసినట్టు అనిపిస్తే కిచెన్‌లో నుండి చుశా...  రిమోట్ చేతిలో పెట్టుకొని ఏదో ఆలోచిస్తున్నట్టు కూర్చుంది. నంగనాచి.
అయినా ఇలాంటి చిన్న చిన్న అవాంతరాలను పట్టించుకుంటే పనవదు కాబట్టి యుధ్ధంలో అడుగుపెట్టిన సైనికుడిలా వంకాయలను నిర్దాక్షిణ్యంగా ముక్కలు ముక్కలుగా కోసేసి రాళ్లుప్పు నీళ్లలో కడిగాను-రమణగాడు చెప్పేవాడు వంకాయలు వండే ముందు ఉప్పు నీళ్లలో వేయాలట. ఆ కడగటం అయ్యాక గిన్నెలో నూనె పోసి దాంట్లోకి జీలకర్ర, కరివేపాకు, ఉల్లిపాయ ముక్కలు వేసి స్టౌ వెలిగించా. కూరగాయ ముక్కలు వేసే ముందు పోపు రెడీ అవ్వాలని కూడా చెప్పేవాడు..అరనిముషం వెయిట్ చేశాక ఆ వంకాయ ముక్కలు ఇరవైనాలుగు వేసేసి కారం ఒక నాలుగు చెంచాలు వేసా. ఫైనల్‌గా వచ్చే కూరను తల్చుకుంటే నాకు నోట్లో నీళ్ళు ఊరినయి.. ఇన్నిరోజులయినా బ్యాచిలర్ డేస్‌లో వంటకు సంబంధించిన వివరాలు గుర్తున్నందుకు డెడ్‌లైన్ కన్నా ముందే డెలివరీ అవబోతున్న ప్రాజెక్టు మేనేజర్‌లా గర్వపడ్డాను. కిచెన్ లో న్యూక్లియర్ experiment ఏమైనా చేస్తున్నానా అని హాల్ లో అటూ ఇటూ పచార్లు కొడుతూ తొంగి చూస్తున్న మేడం గారిని చూసి నలభీముడిలా గరిటధారణం చేసి "అసలు నా లాంటి భర్త గురించి, వంకాయ గురించీ  పెద్దవాళ్ళు ఏమన్నారో తెలుసా ,